نقش کاردرمانی در مدرسه چیست؟
مدرسه از جمله مهمترین محیطهایی است که در رشد فردی، رفتاری، فیزیکی و اجتماعی کودکان نقش بسزایی دارد و آنها را برای زندگی مستقل در جامعه آماده میسازد. در این میان ممکن است برخی از این کودکان به دلیل اختلالات متعدد نیازمند دریافت خدمات کاردرمانی در مدرسه باشند. اختلالات متعدد نظیر اختلالات یادگیری، اوتیسم، نقص توجه، فلج مغزی و… که در روند آموزش و طی مراحل تحصیلی و ایفای نقش آنان بهعنوان دانشآموز با مشکل مواجه کند.
متخصصین کاردرمانی توانبخشان در مشهد با همکاری عوامل مدرسه، مشکلات این کودکان را بهصورت دقیق و جامع ارزیابی کرده و با بهرهگیری از بهروزترین رویکردهای درمانی، مداخلات خود در حوزههای متعدد را ارائه میدهند تا به کودک در جهت کسب مهارتهای لازم و طی مراحل رشدی همگام با همسالان خود کمک کنند.
کاردرمانی یعنی چه؟!
کاردرمانی یکی از شاخههای مهم توان بخشی است و یک حرفه بالینی هدفمند را شامل میشود که برای افزایش مشارکت افراد توانیاب در فعالیتهایی است که برای آنها معنادار است.
در واقع هدف از انجام مداخلات کاردرمانی، توانمندسازی یا تشویق مشارکت بر اساس درگیرشدن در فعالیتهای معنادار روزمره (مانند مهارتهای خودمراقبتی، آموزش، کار یا تعاملات اجتماعی) علیرغم آسیبها یا محدودیتهای موجود در عملکرد جسمانی و روانی است.
کار درمانگر تلاش میکند تا با ارزیابی دقیق تمامی عوامل جسمی، ذهنی، محیطی و… برنامه مداخلاتی مناسبی را طراحی کرده و با بهحداقلرساندن تأثیرات اختلال به وجود آمده و ارتقا سطح توانمندیهای مراجع، وی بتواند بهصورت مستقل در فعالیتهای خود مشارکت کند.
کاردرمانی در مدرسه چه نقشی دارد؟
مدرسه از جمله مهمترین محیطهایی است که کودکان مدتزمان قابلتوجهی از روز خود را در آنجا مشغول آموزش و فعالیت بوده که هدف ارتقا سطح توانمندیهای ذهنی، اجتماعی، جسمی و… کودک، آمادگی کودک برای پذیرش نقشهای بزرگتر و مهمتر در بزرگسالی و تطابق با محیط زندگی و جامعه است.
حال ممکن است کودکی به دلیل وجود اختلالات متعدد فیزیکی، شناختی، ذهنی، روانی، رفتاری و… در ایفای نقش بهعنوان دانشآموز، تطابق با محیط مدرسه و همسالان و روند طبیعی آموزش با مشکل مواجه باشد. از طرفی اهمیت مدرسه در رشد فردی و اجتماعی کودک را نیز نمیتوان نادیده گرفت.
در این موقعیت، نقش کار درمانگران بهعنوان عضو تیم آموزشی و درمانی کودکان اهمیت پیدا میکند. متخصصین کاردرمانی در کنار والدین، مربیان و کارکنان مدرسه برنامههای آموزشی و درمانی خود را برای بهبود یادگیری ارائه میکنند.
کاردرمانی در مدرسه شامل چه کودکانی میشود؟
اختلالات متعدد جنبههای گوناگونی از عملکرد کودکان در مدرسه از جمله خواندن، نوشتن، محاسبات ریاضی، فعالیتهای فیزیکی، استفاده از وسایل مختلف، فعالیتهای مراقبت از خود، تعاملات اجتماعی، رفتار و… را تحتتأثیر قرار میدهد که نمونههایی از این اختلالات شامل:
- اختلالات طیف اوتیسم
- اختلالات رفتاری (پرخاشگری، انزواطلبی و…)
- اختلالات یادگیری (خواندن، محاسبات ریاضی و دیکته و نوشتن)
- اختلالات نقص توجه و بیشفعالی (ADHD)
- فلج مغزی (CP)
- تأخیر رشدی
- کمتوان ذهنی
- اختلالات حسی (بیش حسی، کم حسی و…)
- اختلالات اضطرابی (فوبیا، وسواس فکری – جبری، اضطراب جدایی و…)
- اختلالات هماهنگی رشدی
خدمات کاردرمانی در مدرسه با رویکرد حسی حرکتی
از جمله مواردی که در یادگیری کودک نقش مهمی دارد، مهارتهای حسی حرکتی است. اینها مهارتهایی هستند که به کودک کمک میکنند تا با شناخت بیشتر، اطلاعات حسی را پردازش کند و در نتیجه با توجه، استدلال و قضاوت بهتری پاسخهای حرکتی مناسب را بهصورت دقیق و هماهنگ داشته باشد.
زمانی که کودک در درک و پردازش محرکهای حسی دریافتی از محیط نقص داشته باشد، پاسخ حرکتی کودک نیز غیرطبیعی میشود و اشکالات متعددی نظیر اختلال هماهنگی چشم و دستوپا، اختلال تعادل، عدم توانایی تشخیص اندازهها و فاصله، ناتوانی در تشخیص جهتها و… را به دنبال دارد.
کار درمانگران ما در مشهد با بهکارگیری رویکرد حسی – حرکتی، مسیرهای عصبی مرتبط با ادراک در مغز را فعال کرده و فرایند ادراک و پردازش اطلاعات را تسهیل میکنند. رویکرد حسی حرکتی با دربرگرفتن تمریناتی نظیر تخته تعادل، تاب، پله، تمرینات هوازی و…، مجموعهای از حسهای عمقی، دهلیزی، بینایی، لامسه، حرکتی را با هم درگیر میکند و از این طریق روند پردازش اطلاعات در مغز و ادراک را تقویت میکند.
کار درمانگران ما با ارائه چنین تمریناتی در مدارس مشهد به افزایش آگاهی کودک و بهبود یادگیری وی در مدرسه، افزایش توجه و تمرکز، بهبود سرعت واکنش، هماهنگی چشم و دستوپا و هماهنگیهای دوطرفه کمک میکنند.
خدمات کاردرمانی در مدرسه با رویکرد درکی حرکتی
برخی از مشکلات کودکان نظیر مشکل در درست به دست گرفتن مداد و یا اجرای دستورالعملهای مربیان در مدرسه ناشی از وجود اختلال در مهارتهای درکی حرکتی است. در چنین مواردی کار درمانگران ما در مشهد از رویکرد درکی حرکتی در مدارس استفاده میکنند.
رویکرد درکی حرکتی مهارتهایی مانند تعادل، حرکت، تعقیب بینایی، هماهنگی چشم و دست و… را در نظر گرفته و از طریق تقویت این مهارتها بر مهارتهای اساسی تر کودک مانند خواندن، نوشتن و… و بهطورکلی یادگیری وی در مدرسه تأثیر میگذارد. کاردرمانی در مدارس مشهد با رویکرد درکی حرکتی باهدف بهبود حل مسئله، دستورپذیری، مهارتهای حرکتی درشت و ظریف، حافظه، کاهش اضطراب و افزایش اعتمادبهنفس کودک انجام میشود.
تمرینات کاردرمانی در مدرسه
کار درمانگران ما در مشهد با استفاده از رویکردهای متعدد و تجهیزات گوناگون، تمرینات منحصربهفردی را باهدفهای چندجانبه ارائه میدهند. از جمله این تمرینات شامل:
- تمرینات درکی حرکتی بهمنظور افزایش هماهنگی چشم و دست، توجه و تمرکز، حافظه و…
- تمرینات شناختی
- تمرینات تعادلی
- تمرینات مربوط به یکپارچگی حسی
- تمرینات مرتبط با رویکردهای رفتاری
علاوه بر این متخصصین کاردرمانی ما در مشهد در زمینههای مشاوره به والدین، مربیان و مدیر مدرسه، ایجاد اصلاحات لازم در کلاس درس بهمنظور بهحداقلرساندن عواملی که موجب حواسپرتی کودکان میشود، ایجاد تطابقهای ارگونومیک در صندلیهای کلاس متناسب با کودکان دارای مشکلات جسمی، تجویز و آموزش وسایل تطابقی و کمکی نظیر وسیله کمکی برای گرفتن مداد و… نیز مداخله میکنند.
کاردرمانی در مدرسه و اختلالات یادگیری
اختلالات یادگیری توصیفکننده گروهی از اختلالات است که بر توانایی کودک برای تسلط، انجام تکالیف مدرسه، مهارتهای آکادمیک، پردازش اطلاعات و برقراری روابط اجتماعی مناسب تأثیر میگذارد. این کودکان معمولاً هوش متوسط و رو به بالایی دارند و سیستمهای حسی از جمله دیداری و شنیداری در آنها از نظر عملکرد سالم است. بااینحال تواناییهای این کودکان به میزان قابلتوجهی پایینتر از سن، هوش و یا آموزشهایی که دریافت میکنند، میباشد. بهطورکلی اختلالات یادگیری در سه دسته طبقهبندی میشوند:
- دیسلکسیا (اختلال در خواندن)
- دیسگرافیا (اختلال در نوشتن و دیکته)
- دیسکلکولیا (اختلال در مهارتهای ریاضی)
خدمات کاردرمانی توانبخشان پابهپای کادر مدارس
متخصصین کاردرمانی ما در مشهد در تلاشاند تا با همکاری مربیان و کادر مدرسه، روش و محیط آموزشی مناسبی را برای این کودکان فراهم کرده تا هم مشکلات حرکتی، شناختی، ادراکی و رفتاری این کودکان را تاحدامکان کاهش داده و هم سطح مهارتهای پردازشی این کودکان را ارتقا داده تا کودک بتواند روند آموزش و رشد طبیعی فردی و اجتماعی خود را با موفقیت پشت سر بگذارد.
کار درمانگران ما در مشهد دررابطهبا اختلالات یادگیری از رویکردهای زیر استفاده میکنند:
- یکپارچگی حسی
- تکنیکهای Coaching
- رویکرد شناختی – رفتاری
- رویکرد حسی – حرکتی
- رویکرد درکی – حرکتی
- رویکردهای جبرانی
کاردرمانی در مدرسه برای مشکلات نوشتن و دست خط
مشکلات نوشتن و دست خط فراتر از تنها یک مشکل مهارت ظریف است. نوشتن جنبههای مختلفی از جمله بینایی، حافظه و هماهنگی بین سیستمهای حسی حرکتی، کنترل وضعیت تنه و سیستمهای ادراکی را لازم دارد. در صورت وجود نقص در عوامل یاد شده ممکن است موارد زیر در نوشتار کودک دیده شود:
- ناخوانا بودن دست خط کودک
- نامناسب بودن شکل و سایز حروف
- خستگی زودهنگام موقع نوشتن
- سرعت پایین موقع نوشتن و یا سرعت بالا همراه بادقت کم
- موقع نوشتن باید کلمات را بلندبلند برای خود تکرار کند
- مشکل در جملهسازی و سازماندهی کلمات
- عدم رعایت نکات گرامری
- الگوی گرفتن نادرست مداد
تمرینات توانبخشان در زمینه کاردرمانی در مدارس
کار درمانگران ما در مشهد تمرینات خود در زمینة بهبود مهارت نوشتار کودک را باهدف بهبود مهارتهای شکلدادن به حروف، فاصلهگذاری، مهارتهای حرکتی ظریف، مهارتهای ادراک بینایی، وضعیت دهی هنگام نوشتن، آگاهی فضایی، توجه و تمرکز، خودتنظیمی و… انجام میدهند که از جمله این تمرینات:
- تمرینات تقویتی دست بهمنظور افزایش قدرت برای گرفتن مداد
- استفاده از رویکرد چند حسی بهمنظور بهبود مهارت شناسایی، یادآوری و شکلدادن به حروف؛ بهعنوانمثال تمرین کلمات با استفاده از خمیربازی
- تمرینات بینایی – حرکتی بهمنظور ارتقا سطح هماهنگی چشم و دست؛ مثلاً بازی ماز و یا وصل کردن نقاط به هم
- ایجاد تطابقت در مداد و کاغذ بهمنظور تسهیل به دست گرفتن مداد و فرایند نوشتن
- آموزش الگوی صحیح نوشتن کلمات و کپیکردن اشکال
سوالات متداول در مورد کاردرمانی در مدرسه
کاردرمانی یعنی چه؟!
کاردرمانی یکی از شاخههای مهم توان بخشی است و یک حرفه بالینی هدفمند را شامل میشود که برای افزایش مشارکت افراد توانیاب در فعالیتهایی است که برای آنها معنادار است.
کاردرمانی در مدرسه چه نقشی دارد؟
مدرسه از جمله مهمترین محیطهایی است که در رشد فردی، رفتاری، فیزیکی و اجتماعی کودکان نقش بسزایی دارد و آنها را برای زندگی مستقل در جامعه آماده میسازد. در این میان ممکن است برخی از این کودکان به دلیل اختلالات متعدد در روند آموزش و طی مراحل تحصیلی و ایفای نقش خود بهعنوان دانشآموز با مشکل مواجه شوند.
خدمات کاردرمانی در مدرسه شامل چه تمریناتی است؟
- تمرینات درکی حرکتی
- تمرینات شناختی
- تمرینات تعادلی
- تمرینات مربوط به یکپارچگی حسی
- تمرینات مرتبط با رویکردهای رفتاری